Araştırma her şeyi gözler önüne serdi: Kiracı memnun değil ev sahibi de değil!

Kiracılar ve ev sahipleri arasındaki gerilimler devam ediyor. Evinden çıkarmak isteyen ev sahipleri, kira miktarından memnun olmayan kiracılar derken yapılan bir araştırma sonucunda her 10 kiracıdan 8'inin bugün taşınmak zorunda kaldığında ev bulamayacağını düşünüyor. Ayrıca, Temmuz-Ağustos döneminde yeni kira kontratı yapanların yüzde 35'i kira artış oranı yasal sınırın üzerinde belirlendi.

Son zamanlarda kiracılar ve ev sahipleri arasındaki yaşanan problemler gündem oluyor. Kira miktarında anlaşamayan iki taraf çareyi arabulucularda ararken yapılan bir araştırma tabloyu gözler önüne serdi.

Araştırmaya göre, Temmuz-Ağustos 2024 döneminde kira kontratı yenileyenlern yüzde 35'inin kira artış oranı yasal sınırın üzerinde belirlendi. Yani TÜFE'nin 12 aylık ortalamasına rağmen kiracıların yüzde 35'i, yeni kira bedelinin yüzde 70 ve üzeri zamlı ödemeye başladı.

Ayrıca, ev sahipleri kiracıların yıllık gelirindeki artıştan daha fazla kira miktarı isteyebiliyor. Yapılan araştırmaya göre, her 3 ev sahibinden 2'si evinde mevcut kiracı olmasından dolayı maddi kaybı olduğunu düşünüyor.

Kira artışı konusunda ne yapması gerektiğini bilmeyen kiracılar için milliyet.com.tr'ye Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı değerlendirmelerde bulundu.

Özelmacıklı, daha öncesinde devam eden yüzde 25 kira sınırlaması nedeniyle mal sahiplerinin kiraları nispeten yüksek artırması ve kira fiyatlarının bu çerçevede hala piyasa reeleşmemesinden dolayı kiracı ve ev sahibi arasında sıkıntılar devam ediyor.

Özelmacıklı, "Bu noktada eski kiracılarla, onlar çıktığı zaman yeniden kiralayacak kişiler arasındaki farkın önemli bir seviyede olduğunu görüyoruz. Mal sahipleri yüzde 25 kira sınırlaması nedeniyle kiralarını nispeten az artırmış olsalar da piyasa normlarına göre birçok yerde hala reelleşme olmadı" şeklinde konuştu.

Özelmacıklı, kira sözleşmelerinde mal sal sahiplerinin kiracılara emsallere göre kirayı artırmaları yönünde baskıları devam ettiğini aktararak, kiracılar da kendilerine tanımlanan sınırlamalar doğrultusunda bir değerlendirme yapmaya çalışıyor ifadelerini kullandı. Özelmacıklı, "Piyasada yüzde 25 kira sınırlamasının sonlarına doğru yeni kiracı ile eski kiracı arasındaki fark 3-4 kata kadar çıkmıştı" dedi.

Özelamcıklı, kiracıların ev bulamayacağını düşündüklerini ifade ederek, "Kiracıların yüzde 80’i piyasadaki kira fiyatlarını gördüğü için kendilerine uygun gayrimenkul bulamayacaklarını düşünüyor. Bu dengenin düzelmesi kolay bir süreç değil. Bunun için sağlıklı bir kiralık konut arzına ihtiyaç var" sözlerini kurdu.

Enflasyona işaret ederek Özelmacıklı, kira fiyatlarının düşebileceğini şu şekilde anlattı:
"Son iki yılda yapı ruhsat ve izin belgelerine baktığımızda bu sürecin zor olduğunu görüyoruz. Enflasyonun azalmasıyla beraber kira fiyatlarında tansiyonun azalacağını söyleyebiliriz. Mevcut durumda eski kiracılar TÜFE oranında zam yapsa da rakam yeni kiraya verilecek evlerin kira bedeli kadar bir bedele ulaşmıyor.

Özelmacıklı, son zamanlarda yaşanan kira artış oranını şu sözlerle ifade etti:
"Son 3 yıldaki kira değişimlerine baktığımızda İstanbul’da yüzde 700 artış oldu. Temmuz 2021’de ortalama İstanbul’da metrekare değeri 30 TL iken, 100 metrekare bir daire için kira 3 bin TL iken, günümüzde bu yaklaşık 230 TL yani 23 bin TL’ye ulaştı"

Özelmacıklı, "Ankara genelinde baktığımızda son 3 yılda kira fiyatları yüzde 1000 seviyesinde arttı. Temmuz 2021’de metrekare fiyatı 15 TL iken, şimdi neredeyse 170 lira seviyesinde. İzmir’de son 3 yılda yüzde 900 arttı. Yani 2021 Temmuz ayında 20 lira iken, günümüzde 210 TL seviyelerinde" dedi.

Kiracıların mağdur olmaması için kiralarını aksatmamaları gerektiğini hatırlatarak, "Kiracıların TÜFE’nin son 12 aylık ortalamasını baz alarak bir kira artışı yapmaları üst sınır olarak kabul ediliyor. Gerçekçi bir nokta da şu ki bazen verilmiş olan tahliye taahhütnameleri ya da başka ihtiyaçlar nedeniyle tahliyeler gerçekleşebiliyor. Ben kiracılara eğer bu oranlarda sınırlı kalarak bir zam yapacaklarsa da kiralarını aksatmamalarını, aidat vb. ile ilgili herhangi bir ihtara sebebiyet olacak süreci ilerletmemelerini tavsiye ediyorum" şeklinde konuştu.

Özelmacıklı mal sahiplerinde de problem olduğunu ifade ederek, "Mal sahiplerinde de benzer bir sıkıntı var. Düşününki kiracısı yasal sınıra göre hareket etmiş, 2 yıl yüzde 25 uygulamış, bu yıl da TÜFE uyguluyor. Bu kiracının ödediği kira bedelinin piyasa şartlarına gelmesinin mümkünatı yok.Mal sahipleri mevcut kiracısı çıksa yeniden kiraya verse mülkünü çok daha yüksek bedelle kiraya verme imkanını gördüğü için bu konuda mutsuz. Gayrimenkulde kiraya verenlerin hepsinin zengin olduğunu söylemek mümkün değil. İş yeri nedeniyle tayini olan bir kişi evini kiraya verebiliyor, kiraya verdiği ev ile tuttuğu evin kirasını ödeyenler var. Çok sayıda emekli vb. kişiler kira geliri ile geçinmeye çalışıyor. Bu kişiler bedelleri alamadıkları taktirde yaşamlarını sürdürmeleri zorlaşıyor"

İlerleyen süreçte kirada normalleşme sağlanacaktır. Biz bunu TÜFE’deki oranların biraz daha normalleşmesiyle söyleyebiliyoruz. TÜFE’nin son 12 aylık ortalamasında düşüşler başladı. Temmuz ayında zirveyi gören bu değerin ben bu ay itibarıyla düşebileceğini değerlendiriyorum. En azından yıl sonuna kadar yüzde 50 seviyelerine yaklaşırız. Önümüzdeki yıl ortalamalara baktığımızda yüzde 30-35'li seviyelere ulaşırız. Kira fiyatlarının normalleşmesi 2-2.5 yıl sürecektir diyebiliriz.”