İnşaat Faaliyetlerini Kısıtlayan Temel Faktör: Finansman

Ülkemizde inşaat ve gayrimenkul sektörlerinin 2024 ilk çeyrek durumunu yansıtan sektörel verilere göre finansman sorunu, sektörel faaliyetleri kısıtlayan en büyük faktör oldu.

KPMG Türkiye tarafından yayınlanan İnşaat ve Gayrimenkul Sektörel Bakış – 2024 1. çeyrek raporuna göre yılın ilk çeyreğinde Türkiye genelinde konut satışları 279 bin adet ile düşüş trendini sürdürüyor. Raporda inşaat sektöründe faaliyetleri kısıtlayan temel unsurlardan olan finansman sorunlarının yüzde 30,2’lik payla girişimleri sınırlayan birincil faktör olduğu belirtiliyor.

Rapor göre, Türkiye inşaat sektörü 2021 ve 2023 yılları arasında nominal büyümesi yıllık yaklaşık yüzde 100 seviyesindeyken reel büyüme, 2021 ve 2022 yıllarında negatif yönlü seyretmesine rağmen 2023 yılında yüzde 7,8 ile görünümünü tersine çevirdi. Altyapı sektörü de aynı trendi izledi ve nominal büyümesi yıllık yüzde 100 seviyesinde seyrederken reel büyümesi 2023 yılı itibarıyla yüzde 4,7 olarak gerçekleşti.

Raporda yer alan bilgilere göre, 2024 ilk çeyrekte Türkiye inşaat sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin ortalama %59,4’ü faaliyetlerini kısıtlayan herhangi bir faktörün olmadığını açıkladı. Bunun yanında faaliyetleri kısıtlayan temel unsurlardan olan finansman sorunları, ortalama %30,2’lik payla girişimleri sınırlayan birincil faktör olarak belirlendi. Bu kapsamda %15,8’lik ortalamaya sahip olan talep yetersizliği ise faaliyetleri kısıtlayan faktörlerde ikinci sırada yerini almış durumda.

Verilere göre dünya genelinde artan kaynak maliyetleri inşaat sektörü üzerindeki etkisini sürdürdü ve Türkiye özelinde inşaat malzeme fiyatlarına yüksek ölçüde yansıdı. İnşaat maliyet endeksindeki artış bir önceki yılın aynı dönemine göre düşüş trendi gösterse de 2024 yılının 1. çeyreğinde ortalama yüzde 69,3 seviyelerinde seyretti.

Rapordaki bilgilere göre 2024 yılı ilk çeyreğinde Türkiye genelinde konut satışları 279 bin adet ile düşüş trendini sürdürdü. 2024 1. çeyrekte İstanbul 48 bin ile Türkiye genelinde en çok konut satışının yapıldığı şehir oldu.

2023 yılının aynı dönemine göre yüzde 1,3 gerileyen konut satışlarının düşüşü aşağıdaki gelişmelerle ilişkilendirildi:

Konut fiyat endekslerine dair bilgilerin de aktarıldığı verilerde, Türkiye’de Mart 2024 itibarıyla 1.230,5 seviyesinde seyreden endeksin 2023 yılının aynı ayına göre yüzde 52 artış gösterirken reel bazda yüzde 9,8 azaldığı belirtildi. Endeks değerleri nominal olarak bir önceki yılın aynı ayına göre İstanbul, Ankara ve İzmir’de sırasıyla yüzde 40,4, 63,9 ve 49,5 oranlarında arttı.

Verilere göre 2023 yılı 4. çeyrekte kullandırılan konut kredisi tutarı bir önceki çeyreğe göre yüzde 52,36 azalırken tutar, geçmiş yıllarda 4. çeyrekteki tutarlara göre düşüş gösterdi. Konut kredilerindeki bakiye tutarlar incelendiğinde ise ilgili tutar, 2023 yılı 4. çeyrekte bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 20 arttı.

Rapora göre Türkiye genelinde 2023 yıl sonu itibarıyla aktif faaliyet gösteren AVM sayısı 446 olarak kaydedilirken toplam kiralanabilir alan yaklaşık 14.010 metrekareye ulaştı. 2025 sonuna kadar inşaatı bitmesi planlanan 27 AVM ile birlikte toplam sayının 457’ye erişmesi ve bu AVM’lerin yaklaşık yüzde 30’unun İstanbul’da olması öngörülüyor. Türkiye genelinde ciro endeksleri ele alındığında ise endeksin artış trendini sürdürdüğü görülüyor. AVM metrekare ciro verimlilik endeksi, 2024 yılı ilk çeyrekte bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 97,2’lik nominal artış gösteriyor.