Kovid-19'dan sonra ofisler nasıl olacak?

Kovid-19 salgını pek çok alanda olduğu gibi çalışma hayatında da kuralları yıktı, alışkanlıkları dönüştürdü. Uzmanlar, salgının ardından da evden ve esnek çalışma modellerinin süreceğini, bina ve plaza sisteminde küçülme olacağını belirtiyor.

Kovid-19 salgını pek çok alanı etkilediği gibi, bu öngörülemez durum çalışma hayatı kurallarında da değişimlere neden oldu. Sabah'tan Göksan Göktaş'ın haberine göre; bazı sektörler kaybolmanın eşiğine gelirken bazıları da büyümelerini sürdürdü. Evden ve esnek çalışma modelleri, klasik çalışma hayatının yerine geçti. Gerçi her ne kadar son dönem yapılan anketler, evden çalışanların mutsuz olduğuna, motivasyonda sorunlar yaşadığına dikkat çekse de bu durum şimdi olduğu gibi, gelecekte de en azından bazı sektörler için sürecek gibi görünüyor.

Bina ve işletme maliyetlerini azalttığı için, evden çalışma konusunda pek çok şirketin salgından sonra da evden çalışmada ısrarlı olacağını ortaya koyuyuor. Peki pandemi çalışma hayatının temellerini nasıl değiştirdi ve bundan sonra neler olacak? İşin uzmanları bu soruları cevapladı.

Medipol Üniversitesi Öğretim Görevlisi ve İK yöneticisi Ali Doğan önce pandeminin iş hayatını nasıl etkilediğinden bahsederek başlıyor söze ve bugüne kadarki süreci anlatıyor:

"Ülkemizde esnek ve uzaktan çalışma modelleri henüz emekleme dönemindeyken iş dünyası pandemi ile tanıştı. Fakat, mobilite kabiliyetlerini geliştirmeye başlamış sektörlerin ve şirketlerin daha şanslı olduklarını söyleyebiliriz. Bazı sektörler çok istekli olmasa da zorunlu olarak uzaktan ve esnek çalışmaya geçtiler. Karşımıza çıkan yeni çalışma modellerine çalışandan işverenine, yöneticisinden insan kaynakları uzmanlarına kadar herkes yabancıydı. Buna rağmen yeni duruma çok hızlı adapte olduğumuzu düşünüyorum. Çünkü her şeyden önce sağlığın geldiğini, sağlık olmazsa hiçbir şeyin kıymeti olmadığını bilen bir kültüre sahibiz. Bu düşünce yapısı toplum olarak bizim kültürel kodlarımıza işlenmiştir. Bu kültürün, pandemi döneminde yeni çalışma modellerine geçmemizde ve hızlıca adapte olmamızda önemli bir rol oynadığını söyleyebiliriz." 

Peki hangi sektör nasıl uyum sağladı pandemiye? 

"Konuyu sektörler bazında değerlendirecek olursak; hizmet sektörü diğer sektörlere göre yeni çalışma modellerine daha hızlı adapte olabildi. Eğitim sektörü için de aynı şeyi söyleyebiliriz. Bu süreçte bankacılık, finans, sigorta, çağrı merkezi, telekomünikasyon vb. sektörler sanayi sektörüne göre daha şanslı sayılabilir. Sürece adapte olmakta en çok zorlanan sektör sanayi yani imalat sektörü oldu."

VERİMLİLİK ÖLÇÜLEMİYOR

Inbusiness Dergisi yazarı, ekonomi uzmanı Eyüp Karagüllü ise, koronavirüs salgını sürecinde yaygınlaşan evden çalışma modelinin henüz verimliliğini ölçen bir sistem olmadığını belirtiyor. Ama ilerleyen yıllarda da esnek ve evden çalışma modellerinin hayatımızdan çıkmayacağına da dikkat çekiyor. Eyüp Karagüllü, şöyle konuştu:

"İnsan kaynakları doğal olarak pandemiye hazırlıksız yakalandı. Şu anda evden çalışmanın verimini gerçekten ölçebilen bir İK birimi olduğunu zannetmiyorum. Yapılan çok araştırma var, ama çevremizden de gördüğümüz üzere daha çok çalışıldığı, çalışma süresinin çok esnediği bir süreç yaşandı. Beyaz yaka açısından ilk başta memnun geçen bir altı ay, sonrasında bir gerilime dönüştü. Çünkü ev kurgusu uzun yıllardır, bir çalışma alanı içermiyor. Çocukların da evde olduğunu düşünürseniz yeterli bir boşluğa sahip değil. Ayrıca ev ve ofis gibi iki farklı kavramı birleştirmek pek mümkün değil. Kişisel alanınızın işgali gibi... Ama şirketler tamamen evden olmasa da esnek çalışma modeline geçecek. Koç Holding bu yönde bir karar aldı, arkasından da birkaç şirket daha benzeri kararlar aldı. Ama bu bir deneme tabii. Fakat çalışanların da 3+2 gibi üç gün iş iki gün ev gibi bir modeli benimseyeceği düşünülüyor. Tabii burada sorun performansın nasıl değerlendirileceği, verimliliğin nasıl sağlanacağı?.. Ama bunun şu an için cevabını bilen biri olduğunu sanmıyorum. Esnek ve uzaktan çalışma artık hayatımızdan çıkmayacaktır. Bu özellikle şirketlerin kazanmak için çok uğraştığı yeni kuşağın çalışma modeli olacaktır." Pandemiden sonra çalışma hayatının nereye doğru evrileceğini tam olarak zaman gösterecek aslında ama konunun uzmanlarının da elbette bu konuda görüşleri, öngörüleri var..."

Ali Doğan/Medipol Üniveresitesi Öğretim Görevlisi/IK Yöneticisi

"Pandemi döneminde bir zorunluluk olarak karşımıza çıkan evden çalışma modeli pandemi sonrası iş dünyasına 'vay be böyle de oluyormuş, böyle de çalışılabiliyormuş' dedirteceğini düşünüyorum. Fakat bu tamamen artık home office çalışacağımız anlamına gelmiyor. Ancak iş dünyası olarak bugüne kadar mesafeli olduğumuz ve pek de sıcak bakmadığımız esnek ve uzaktan çalışma modellerinin iş hayatımızda kalıcı olarak yer alacağını ve hibrit modellerin yaygınlaşacağını düşünüyorum. Aynı zamanda bina ve plaza kültürü değişse de tarih olmayacaktır. Ancak, çalışma mevzuatımızda da bu doğrultuda değişiklikler yapılmasını ve yeni çalışma modellerinin mevzuatta yer almasını bekliyoruz. Pandemi sonrası hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağı malum. Hibrit çalışma modelleri ile şirketlerin ihtiyaç duyacağı alanların küçüleceği yadsınamaz bir gerçek. Bu durum şirketlere maliyet avantajı sağlayacaktır. Ancak, plazalara, binalara talep azalacağından mülk sahipleri için dezavantajlı bir durum olacaktır. Bu durumda mülk sahipleri ve gayrimenkul uzmanları alternatif çözümler üretmek zorunda kalacaklar, ya kira tutarlarında indirim yapacaklar ya da artık bir yatırım aracı olarak görmeyip satacaklardır."

Eyüp Karagüllü/Inbusıness Dergisi Yazarı

"Eski tarz bina ve plazada çalışmak tarih olmayacak ama değişecek. Mekan düzenlemesi değişecek. Bir arada iletişim kurarak çalışma düzeni bir ihtiyaç, teknoloji bu ihtiyacı gidermiyor. Ofis koşulları değişecek. Bir plazanın giriş- çıkış yoğunluğunun kontrol edilmesi; hijyen koşullarının sağlanması gerekiyor. Ofis bünyesinde bireysel alanlar kuvvetlenecek. Ada tipi yerleşimli açık ofislerin yerine bireysel çalışma birimlerinin yer alacağı, seyreltilmiş alanlar kurgulanacak. Yani akıllı binalar önem kazanacaktır. Ofisler kapanmaz. Plazalar da yapılmaya devam eder. Ama İstanbul özelinde ticari gayrimenkul çok değer kazanmıştı sanırım eskisi kadar cazip bir iş olmayacak."