Acil paraya ihtiyacı olanlara, BES’teki birikimlerinin bir kısmını kullanma hakkı tanınmıyordu. Bu durumda olanlar mecburen BES’teki tasarruflarının tamamını alıp sistemden ayrılmak zorunda kalıyorlardı; devlet katkısının bir kısmını da alamıyorlardı. Bundan dolayı da milyonlarca kişi BES’ten ayrılmak durumunda kaldı. Yapılan yeni düzenleme ile artık katılımcılar BES’ten ayrılmadan, birikimlerinin bir kısmını acil ihtiyaçları için kullanabilecekler. Peki, hangi durumlarda BES’ten kısmi çekiş yapılabilecek, şartları neler, devlet katkısındaki birikimler çekilebilecek mi? İşte, BES’te, kısmi çekiş hakkında tüm merak edilenler. Hürriyet'ten Noyan Doğan'ın yazısı...

1-HANGİ HALLERDE BES’TEKİ BİRİKİMİMDEN KISMİ ÇEKİŞ YAPABİLİYORUM?
Evleneceğiz zaman, konut alacağınız zaman, eğitim masraflarınız için ve doğal afet halinde BES’teki birikiminizden belirli bir miktarı (kısmi çekiş) emeklilik şirketinizden alabiliyorsunuz. Bu dört durumun dışında birikiminizden kısmi çekiş yapamıyorsunuz.

2-BİRİKİMİ ÇEKMEMİN ŞARTLARI VAR MI, HER BAŞVURAN ÇEKEBİLİYOR MU?
Kısmi çekiş yapmanızın şartları var ve hangi durum için çekiş yapacağınıza göre kuralları da değişiyor. Evlilik ve konut alımı için BES’teki birikiminizi çekmek istiyorsanız, kısmi çekiş için başvurduğunuz tarihten önceki 5 yıl BES’te olmanız gerekiyor. İkincisi, BES hesabınızda aylık brüt ücret tutarının 5 katı kadar -ki, bugün için bu tutar 67 bin lira- birikiminizin olması gerekiyor. Yani, 5 yıldır BES sistemindeyseniz ve sisteme ödediğiniz aylık katkı paylarının toplamı bugün için 67 bin liraysa ve konut alacak ya da evlenecekseniz kısmi çekiş hakkınızı kullanabilirsiniz. Eğitim masrafları için BES’teki birikiminizi çekeceksiniz şartlar değişiyor. Yine 5 yıl sistemde olmanız gerekiyor, bunun üzerine 21 yaşını doldurmamış olmanız gerekiyor ve yine 5 asgari ücret tutarı kadar (67 bin TL) BES hesabınızda birikiminizin olması gerekiyor. Eğer doğal afetten dolayı BES’teki hesabınızdan kısmi çekiş yapmak istiyorsanız; hem 5 yıl süre hem de 5 asgari ücret şartı aranmıyor, kaç yıldır sistemde olduğunuza, birikiminizin tutarının ne olduğuna bakılmadan, kısmi çekiş hakkından yararlanabiliyorsunuz.

3-YURTDIŞINDA EĞİTİM İÇİN DE KISMİ ÇEKİŞ YAPABİLİR MİYİM?
Hayır; Türkiye’deki üniversitelerin herhangi bir örgün eğitim lisans programına kayıtlı olmanız gerekiyor. Bu durumda hesabınızdan çekim yapabilirsiniz.

4-BİRİKİMİMİN TAMAMINI ÇEKEBİLİYOR MUYUM?
Hayır, tamamını çekemiyorsunuz; yüzde 50’ye kadar olan tutarı çekebiliyorsunuz. İster konut alımı için, ister evlilik için, ister eğitim için isterse de doğal afetten dolayı olsun birikiminizin yarısını çekme hakkınız bulunuyor. Örneğin, 5 yıldır sistemdesiniz ve BES hesabınızda da 100 bin lira var. Bunun 50 bin lirasını çekebiliyorsunuz.

5-TOPLU PARA MI ALACAĞIM?
Yine hangi durum için kısmi çekiş yapacağınıza bağlı. Evlilik, konut alımı veya doğal afetten dolayı BES’teki birikiminizden kısmi çekiş yapacaksanız; emeklilik şirketiniz hesabınızdaki birikiminizin yüzde 50’sini toplu para olarak size ödeyecek. Ancak eğitim ihtiyacınız için çekiş yapacaksanız, toplu para alamıyorsunuz; aylık, üç aylık veya yıllık ödemeli ve dört yıl süreli yıllık gelir sigortası ürünü almak suretiyle kısmi çekiş hakkından yararlanabiliyorsunuz. Şöyle ki; eğitim masraflarınız için BES’teki birikiminizden yararlanmak istiyorsunuz. Emeklilik şirketinize başvuruyorsunuz. 5 yıl, 5 asgari ücret şartlarını yerine getiriyorsanız ve 21 yaşından küçükseniz; ister kendi emeklilik şirketinizden ister başka bir şirketten yıllık gelir sigortası yaptırıyorsunuz. Kısmi çekiş yapacağınız emeklilik şirketi, toplu parayı yıllık gelir sigortası yaptırdığınız şirkete yatırıyor. Her ay eğitim masraflarınız yıllık gelir sigortasından karşılanıyor.

6-TAPU BELGESİ VE EVLİLİK CÜZDANI MI İSTİYORLAR?
Eğer konut alımı için BES’teki birikiminizden çekecekseniz, konutun en az yüzde 50 sahiplik payını gösteren tapu belgesini emeklilik şirketinize sunacaksınız. Evlilik nedeniyle kısmi çekiş yapacaksanız, evlendiğinizi gösteren e-Devlet üzerinden alınmış nüfus kayıt örneğini şirkete vereceksiniz. Eğitim için kısmen ödeme hakkından faydalanacaksanız, e-Devlet üzerinden alınmış öğrenci belgesinin bir nüshasını şirkete ibraz edeceksiniz.

7-KISMİ ÇEKİŞ YAPTIKTAN SONRA BES’TEN İSTEDİĞİM ZAMAN AYRILABİLİYOR MUYUM?

İstediğiniz zaman ayrılamazsınız. Kısmi çekiş yaptıysanız, çekiş yaptıktan sonra 3 yıl sistemde kalma zorunluluğunuz bulunuyor ve bunun için de taahhüt veriyorsunuz. Eğitim ihtiyacı için kısmi çekiş yapacaksanız 3 yıllık süre 4 yıl olarak uygulanacak ve 4 yıl sistemden ayrılmayacağınıza dair taahhüt vereceksiniz. Üç yıllık süre sınırı sistemden emekli olunması veya vefat ve sakatlık durumunda geçerli değil.

8-İSTEDİĞİM KADAR KISMİ ÇEKİŞ HAKKINI KULLANABİLİR MİYİM?
Hayır; kısmi çekiş hakkını sadece bir defaya mahsus kullanabilirsiniz.

9-DEVLET KATKISI HESABIMDAKİ BİRİKİMİMİ DE ÇEKEBİLİYOR MUYUM?

Çekebiliyorsunuz, ancak sınırları var. Konut alımı veya evlilik için kısmi çekiş yapacaksanız, devlet katkısı hesabınızdan yüzde 20 oranında çekebileceksiniz. Örneğin, BES hesabınızda 300 bin lira var ve bunun yüzde 50’sini -150 bin lirasını- çektiniz; devlet katkısı hesabınızdan da yüzde 20 tutarındaki tutar olan 30 bin lirayı da devlet size verecek. Eğitim ya da doğal afetler nedeniyle BES’ten kısmi çekiş yapacaksanız, devlet katkısı hesabınızdan yüzde 25 oranında çekim yapabileceksiniz. Örneğin, BES hesabınızda 300 bin lira var, bunun yüzde 50’sini -150 bin lirasını- eğitim için kullanmak istiyorsunuz ve bunun için de düzenleme gereği yıllık gelir sigortası yaptırdınız. Size ait devlet katkısı hesabınızdan da 37.500 (yüzde 25) lirayı da devlet yıllık gelir sigortasına aktaracak.
10-HEMEN YARIN GİDİP, BES’TEN KISMİ ÇEKİŞ YAPABİLİR MİYİM?
Hayır; yeni düzenleme 2024’ün Nisan ayında uygulamaya girecek. Yani, gelecek yılın nisan ayından itibaren BES’ten kısmi çekiş yapabilirsiniz.