Türkiye’de kira ve konut fiyatlarındaki kontrolsüz artış, barınma krizini her geçen gün daha da derinleştiriyor. 2010’dan bu yana yaşanan değişime bakıldığında, asgari ücretle çalışanlar için ev kiralamak mümkün görünse de ev satın almak giderek hayal oluyor. TÜİK ve TCMB verileri, gelir-fiyat uçurumunun nasıl büyüdüğünü ortaya koyuyor.

KİRALAR DÖRT KAT ARTTI

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre 2010 yılı sonunda kiracıların ödediği ortalama gerçek kira 488 TL iken, bu rakam 2015’te 669 TL’ye, 2020’de ise 1.122 TL’ye yükseldi. Son olarak 2022 Nisan ayında açıklanan ve enflasyon hesabında kullanılan 1.408 TL’lik kira bedeli üzerinden yapılan projeksiyona göre, 2024 sonunda kira bedeli 8.170 TL’ye kadar çıkıyor. Bu, yaklaşık yüzde 480’lik bir artış anlamına geliyor.

KONUT FİYATLARI UÇTU

Konut fiyatlarındaki artış ise kiraları da solladı. Merkez Bankası’nın (TCMB) konut birim fiyat verilerine göre, 100 metrekare bir evin fiyatı 2010’da 106 bin TL iken, 2015’te 221 bin TL, 2020’de 397 bin TL’ye ulaştı. 2024 sonunda ise 100 metrekarelik bir evin ortalama fiyatı 3 milyon 606 bin TL’ye yükseldi.

KİRA VE EV FİYATLARI ARASINDAKİ MAKAS AÇILDI

Ev fiyatlarının kira karşılığı olarak hesaplandığında da dramatik bir değişim gözleniyor. 2010’da bir ev ortalama 218 kira bedeline denk gelirken, 2024’te bu sayı 441’e çıktı. Yani ev almak için gereken kira süresi iki katına yaklaştı.

ASGARİ ÜCRETLİNİN KİRAYLA İMTİHANI

Ekonomim'den Şeyda Uyanık'ın haberine göre asgari ücretlinin kira ödeme gücü son 14 yılda bir nebze iyileşmiş görünüyor. 2010 yılında asgari ücret, TÜİK’in kira verilerine göre 1,56 kiraya denk gelirken, 2024’te bu oran 2,08’e yükseldi. Ancak bu tablo sadece kira için geçerli.

EV ALMA ŞANSI ERİYOR

Ev sahibi olmak ise artık imkansıza yakın. 2010’da asgari ücret, bir evin yüzde 0,72’sine denk gelirken, 2024’te bu oran yüzde 0,47’ye düştü. Başka bir ifadeyle, asgari ücretli bir çalışanın bir ev alabilmesi için maaşının tamamını hiç harcamadan 213 ay biriktirmesi gerekiyor.

BARINABİLİYOR AMA SAHİP OLAMIYOR

Veriler, asgari ücretlilerin kira ödemekte zorlanmadığını ancak ev sahibi olmanın her geçen gün daha büyük bir lüks haline geldiğini gösteriyor. Kiracılığa mahkûm edilen milyonlarca kişi için “ev alma hayali” artık sadece geçmişte kalan bir nostalji.