Türkiye'de yabancılara konut satışı teşvikler sayesinde son yıllarda hızla artıyor.

Kimisi yatırım, kimisi de vatandaş olma amacıyla gayrimenkul alıyor. 

Son düzenlemeyle 400 bin dolar değerinde gayrimenkul satın alan yabancılar doğrudan Türk vatandaşlığına başvurma hak kazanıyor.

Bu başvurularda güvenlikle ilgili ciddi sıkıntıları yoksa genellikle durum alım yapan yabancı lehine sonuçlanıyor.

Vatandaşlık için gayrimenkul alımlarında gerekli olan alım fiyatı Eylül 2018'de 1 milyon dolardan 250 bine düşürülmüş, gelen tepkilerin üzerine 13 Haziran 2022'de bu sefer 400 bin dolara çıkarılmıştı. 

Sonuç olarak istatistiklere göre yabancılara konut satışı 2022'de bir önceki yıla göre yüzde 15,2 artarak 67 bin 490'a ulaştı.

TÜİK verilerine göre 2013-2021 döneminde yabancılara toplam 301 bin 160’a konut satıldı. Bunun 58 bin 576'sının satışı 2021'de gerçekleşti.

2022'de toplam konut satışları içinde yabancılara yapılan konut satışının payı yüzde 4,5 oldu.

Bu yıl içinde yabancılara yapılan konut satışlarında ilk sırayı 24 bin 953 konut satışı ile İstanbul aldı.

İstanbul'u sırasıyla 21 bin 860 ile Antalya, 4 bin 316 konut satışı ile Mersin takip etti.

Destekleyen de karşı çıkan da var 

Yabancılara konut satışı Türkiye'de son yıllarda polemik konusu oluyor.

Kimine göre bu durum serbest ekonominin bir gereği. Ayrıca inşaat sektörünün ayakta kalmasını ve ülkeye döviz girdisi sağlıyor.

Kimilerine göreyse yabancılara konut satışı ev fiyatlarının daha da yükselmesine neden oluyor. Bu da dar ve orta gelirli vatandaşların mülk sahibi olmasını daha da zorlaştırıyor.

Emlak alımı karşılığı vatandaşlık verilmesiyse bu tartışmaları daha da artırıyor.

Depremden etkilenen illerde yabancılara konut satışı yapılmamasını talep edenler var / Fotoğraf: AA

Depremden sonra bir kez daha gündemde

6 Şubat'ta Kahramanmaraş merkezli yaşanan ve 10 ilde büyük can ve mal kaybına neden olan iki depremin ardından yabancılara konut satışı bir kez daha gündemde.

Deprem bölgelerinden yaşanan yoğun göç, özellikle Hatay'ın demografik yapısının değişmesine sebep olabileceği, bu nedenle buralarda yabancıya konut satılmaması gerektiğini iddia edenler oluyor.

Ayrıca bunun yanında konut fiyatlarındaki yükseklikten dolayı dar ve orta gelirli insanların kentsel dönüşümden çekindiği biliniyor. Bunun için de fiyatları düşürmenin gerekli olduğu kaydediliyor.
 

Kılıçdaroğlu'ndan yabancıya konut yasağı açıklaması

Tam da bu noktada Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'ndan bir açıklama geldi.

Kılıçdaroğlu, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, "Vatandaşlarımıza sıfır konut teslimlerinde; 150 metrekareye kadar yüzde 8, bu metrekareyi aşan kısma ise yüzde 18 KDV uygulanıyor. Yabancılar ise parayı döviz olarak yurda getirmeleri şartıyla KDV'den istisna tutuluyor. Yabancılar bu avantajla yüksek alım yapıyor ve konut fiyatlarını yukarıya çekiyor" dedi. 

Kılıçdaroğlu, ikinci tweetinde ise şuna kaydetti:

Depremler ve milyonlarca evsiz ülkesinde, vatandaşına hakaret eden sistem kurdular. Böyle rezil, böyle kepaze bir sistem. Biz gelince yabancıya konut satışını 5 yıllığında engelleyeceğiz ve fiyatlar düşmeden yasak kalkmayacak. O kadar çok düzelteceğimiz şey var ki, tuz koktu tuz!

Kanada'da artan konut fiyatlarına karşı yabancılara satış yasağı getirildi (Getty)

Kanada, artan fiyatları dizginlemek için 2 yıl yasakladı

Kılıçdaroğlu'nun gündeme getirdiği bu uygulama aslında sadece Türkiye'ye özgü değil.

Kanada bu yılın başında yabancılara konut satışını 2 yıllığına yasakladı.

Gerekçe ise konut fiyatlarındaki artış. Birçok yabancı da son yıllarda Kanada'da oturum ya da vatandaşlık almak için gayrimenkul edindi. 

Alınan karar ile Kanada'da konutlar üzerindeki talep baskısının azaltılması amaçlanıyor.

Yaşar Aşçıoğlu / Fotoğraf: Arşiv

Aşçıoğlu: Hiçbir katkısı olmaz

Peki Kılıçdaroğlu'nun vadettiği uygulama Türkiye'de hayata geçerse yani yabancılara konut satışı 5 yıl süreyle yasaklanırsa fiyatlarda düşüş olur mu?

Aşçıoğlu İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Yaşar Aşçıoğlu'na göre yabancılara konut satışı yasağı getirmenin ev fiyatlarının düşmesine hiçbir katkısı olmaz. Konut fiyatlarının yüksekliği yabancıya emlak satmaktan değil, maliyetlerin yüksekliğinden kaynaklanıyor.

Kendisinin de depremden etkilenen illerde özellikle Hatay'da bir dönem yabancılara mülk satılmasının yasaklanmasından yana olduğunu belirten Aşçıoğlu, "Ancak İstanbul, Ankara, İzmir, Muğla ve güney illerimizde yabancıya konut satışının yasak olmasının fiyatları düşürmez" dedi.

"Yeniden bir seferberlik lazım"

Konut fiyatlarının düşmesi ve daha fazla konut üretilmesi için yeniden bir seferberlik başlatılması gerektiğine dikkati çeken Aşçıoğlu, "Kentsel dönüşümde vergi, harç, o tür şeylerin tamamından muaf olması lazım. Onları yapan müteahhitlerin vergi oranları değiştirilerek fiyatların düşürülmesi önemlidir" diye konuştu. 

Cemal Gökçe / Fotoğraf: Twitter

"Yabancıya satışların emlak fiyatlarının artmasında etkisi var"

Eski İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Genel Başkanı Cemal Gökçe ise Aşçıoğlu'ndan farklı düşünüyor.

Gökçe'ye göre yabancılara konut satışının emlak fiyatlarının artmasında etkisi var. Gökçe, "Yabancılara konut satışı dolar ve euro üzerinden yapıldığı için insanlar gözünü oraya dikiyor. Dolayısıyla bir rayiç oluşuyor. Bu da doğal olarak fiyatları artırıyor" ifadelerini kullandı. 

"Asıl temel konu boş bekleyen binlerce lüks konut"

Ancak Gökçe'ye göre asıl temel konu piyasada boş bekleyen binlerce lüks konut.

"Lüks nitelikli konut yapmaktan öteye ihtiyaç temelli konutların yapılmış olması fiyatları ancak düşürür" diyen Gökçe, "Çünkü arz ve talep arasında bir oransızlık varsa orada ya arz ya da talep anlamında bir spekülasyon oluşur. Bunu dengelemek lazım" çağrısında bulundu.

Gökçe'ye göre son yıllarda daha çok lüks konut yapımına ağırlık verildi / Fotoğraf: AA

"Talebi karşılayacak ölçüde ihtiyaca yönelik konut üretimi yapılmadı"

Ciddi bir konut talebi olduğunu söyleyen Gökçe, şunları kaydetti:

İhtiyacı olanlar açısından ciddi bir talep var. Ama ihtiyacı olanların taleplerini karşılayacak ölçüde ilimizde ilçemizde bugüne kadar konut yapılmadı. İşte birazcık yapıyor gibi göründüler TOKİ kanalıyla veyahut belediye kanalıyla. Daha çok lüks, nitelikli konutlara yönlendiler. AVM'lere yöneldiler. Gökdelenlere yöneldiler. Böyle olunca da varlıklı insanlar bırakalım birinciyi ikinci, üçüncü, dördüncü, beşinci konut aldılar. Onlar da bugün boş bekliyorlar. Anlayışı değiştirmek lazım." 

"Yabancıya konut satışı yasağı ve ihtiyaç temelli konut üretimi fiyatları düşürebilir"

Gökçe, Kılıçdaroğlu'nun belirttiği gibi yabancılara konut satışını durdurulmasıyla birlikte ihtiyaç temelli konutların da üretilmesi halinde konut fiyatlarının düşebileceğini kaydederek, "Talebe karşı arz da artarsa o zaman fiyatlar da düşebilir" diyerek sözlerini bitirdi.

Hatice Kolçak / Fotoğraf: YouTube

"2018'den beri konut üretimi yetersiz"

Emlak Komisyonu Başkanı Hatice Kolçak ise 2018'den sonra yapı ruhsat sayılarında ciddi bir daralma olduğunu belirtti. 

"Konut üretimi yetersiz. Yıllık 300-500 bin ruhsat alınıyor" diyen Kolçak, "Oysa bizim yıllık en az 700 bin konut üretmemiz lazım. Arzın yetersiz olduğu bu dönemde talep karşılanamıyor. Özellikle yüksek enflasyon nedeniyle yatırım amaçlı alınan konutlarda eklenince talep çok daha fazla arttı. Konut fiyatları yerine göre yüzde 200 ve üstü artış gösterdi" değerlendirmesinde bulundu. 

Türkiye'de son yıllarda binlerce yabancı konut aldı

"Yabancıların alımları fiyatları da daha ulaşılamaz hale getiriyor"

"Fahiş artan satılık ve kiralık fiyatlara ulaşmak neredeyse hayal oldu" diye sözlerini sürdüren Kolçak, "Yabancıların ise bu dönemde vatandaşlık veya ikametgah amaçlı talepleri fiyatları daha da ulaşılmaz hale getiriyor" ifadelerini kullandı. 

Kolçak'a göre konut alım ve kiralık ev fiyatları normale dönene kadar yabancıya emlak satılması yasaklanmalı. Bu yapılamıyorsa bile en azından 400 bin dolar olan bedelin daha yüksek bir rakama çıkartılması gerekiyor. 

Maraş, Hatay depremleriyle konut ihtiyacının çok daha fazlalaştığını dile getiren Hatice Kolçak, "Bu zor günlerin atlatılması ile üretimde artış olana kadar yabancıya satış ve kiralamanın askıya alınması kendi vatandaşımız için önemli. Fiyatların ve kiraların artış hızını bu şekilde frenleyebiliriz" diyerek sözlerini tamamladı.