Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Türkiye ekonomisinin 2022 yılında yüzde 5,6 oranında büyüdüğünü açıklarken, finans ve sigorta sektöründeki yüksek büyüme ile birlikte inşaat sektöründeki küçülme dikkat çekti.

AK Parti hükümetleri döneminde özel önem verilen ve teşvik edilen inşaat sektörü, 2022 yılında yıllık bazda yüzde 8,4 oranında küçüldü. Sektör, 2022 yılının son çeyreğinde ise bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 2 büyüdü.

Yıllık bazda en son 2017’de büyüme kaydeden inşaat sektörü, böylece üst üste beşinci yılda da küçülmüş oldu.

2017’de yüzde 8,9 oranında büyüyen inşaat sektörü, 2018’de yüzde 1,9, 2019’da yüzde 8,6, 2020’de yüzde 5,5, 2021’de yüzde 0,6 oranında küçülmüştü.

İnşaat sektörünün GSYH içindeki payı da 2022 sonu itibarıyla yüzde 4,8’e kadar geriledi. 2002’de yüzde 4,5 olan bu pay, 2016’da yüzde 8,5’e kadar yükselmişti.

Gayrimenkul alım satım faaliyetlerini içeren “gayrimenkul faaliyetleri” sektörü ise 2022 yılında yüzde 4,3 oranında büyüdü.

Öte yandan, deprem öncesi önlem almakta ve deprem sonrası arama kurtarma çalışmalarında çok zayıf kalan hükümet, deprem bölgesinde hızlıca enkazları kaldırıp inşaatları başlatarak yıkımı fırsata çevirmeye çalışıyor.

‘MALİYETLERDEKİ ARTIŞ KÜÇÜLMEDE ETKİLİ’

Greenwich Üniversitesi’nden ekonomi bölümü öğretim üyesi Dr. Cem Oyvat, 2022 yılı büyüme verilerini ve inşaat sektöründeki küçülmeyi değerlendirdi.

TÜİK’in enflasyon verilerine olduğu gibi büyüme verilerine de şüphe ile baktığını belirten Oyvat, 2022’de açık ara en hızlı büyüyen sektörün yüzde 21,8 ile finans ve sigorta faaliyetleri olduğuna işaret ederek “2022’de bankacılık sektörü kârları da yüzde 366 arttı. Sözde faiz lobisi ile mücadele için çıkılan yolda, iktidarın söyleminin tam tersi gerçekleşti” dedi.

İnşaat sektöründeki yavaşlamanın ise artan inşaat maliyetleri ile ilişkili olduğuna dikkat çeken Oyvat, “İnşaat maliyetleri son 5 yılda 3 katın üzerinde arttı, son 2 yılda ise yüzde 199 arttı” dedi.

“Evet, diğer taraftan emlak fiyatları da artıyor, hatta 2022’de konut fiyatlarında görülen artış inşaat maliyetlerindeki artışın çok üzerinde. Ancak bunun inşaat faaliyetlerine olan yansıması geriden geliyor” diyen Oyvat, son çeyrekte inşaat sektöründe büyüme olduğuna dikkat çekerek “İnşaat sektöründeki üretim, 1,5 yıl sonra ilk kez 2022 yılı dördüncü çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre (yüzde 2) büyüdü. İnşaat sektöründeki büyümenin konut fiyatındaki artışa bağlı olarak devam edeceğini düşünüyorum” ifadelerini kullandı.

Oyvat, Kahramanmaraş merkezli son depremlerin 2023 yılında inşaat sektörü ve büyümeye olası etkilerine de değinerek “Depremin de bu inşaat faaliyetlerini ve GSYH’deki büyümeyi arttırıcı etkisi olacaktır elbet. Bunun yansımalarını 2023’de göreceğiz. Ancak bu verileri gelecekte değerlendirirken bir noktayı atlamayalım. Milli gelir verileri binaların depreme bağlı olarak zarar görmesini ve yıkılmasını yansıtmaz. Sadece depremin o yılki üretime olan etkisini yansıtır. Dolayısıyla inşaat sektöründeki büyüme ve bunun milli gelire olan etkileri, depremin gerçek etkilerini kesinlikle yansıtmayacaktır” değerlendirmesinde bulundu.

DEPREM SONRASI BÜYÜME BEKLENTİSİ

İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu (İMKON) Başkanı Tahir Tellioğlu da, inşaat sektöründe son yıllarda yaşanan küçülmede, inşaat malzemelerindeki hızlı fiyat artışının ve konut arsası üretimindeki düşüşün etkili olduğunu söyledi.

Konut fiyatları hızla artarken konut üretiminin son yıllarda azaldığını ve konut arzının talebin altında kaldığını belirten Tellioğlu, Türkiye’de yıllık yaklaşık 900 bin yeni konut üretimine ihtiyaç olduğunu ancak rakamın 650-700 bin aralığında kaldığını dile getirdi.

Deprem bölgesinde ve depremzedelerin göç ettiği illerde yüksek miktarda yeni konut yapılması gerektiğini, bunun etkisiyle 2023’te sektörde yıllar sonra yüksek büyüme görülebileceğini belirten Tellioğlu, inşaat maliyetlerinin yüksekliği, krediye erişim sorunu ve konut fiyatlarının yüksekliğinin ise büyümeyi sınırlandırabileceğini söyledi.

KONUT FİYATLARI KATLANDI

Merkez Bankası verilerine göre, Türkiye’de konut fiyatları 2022’de yıllık bazda ortalama yüzde
167,8 oranında arttı. İstanbul’da bu artış yüzde 174,2 oldu.

Aralık 2022 itibarıyla 100 metrekarelik bir konutun ortalama fiyatı, Türkiye genelinde 1 milyon 775 bin TL’ye, İstanbul’da 2 milyon 788 bin TL’ye ulaştı.