Haber Global'dan Ertan Altan'ın haberine göre Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) son verilerine göre, inşaat maliyet endeksi 2023 Haziran'da bir önceki aya göre yüzde 4,43, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 49,32 arttı. Böylece 2023 Şubat'tan bu yana artış hızı düşen inşaat maliyetleri, yeniden yükselişe geçti. Anadolu'nun pek çok yerinde kamuya ait inşaat projelerinin yüklenici firmaları fiyat farkı talep ederken benzer bir durum kentsel dönüşüm kapsamında binasını yeniletmek isteyen vatandaşların da başına gelmeye başladı. Birkaç yıl önce başlayan inşaat projelerine ödeme yapan vatandaşlar, müteahhitlerden gelen “ek ödeme” talepleri nedeniyle mağduriyet yaşıyor.

BAKIRKÖY'DE 1,5 MİLYON 4 MİLYONA ÇIKTI
Türkiye'nin pek çok yerinde vatandaşlar benzer sorunlarla karşılaşırken, İstanbul'da son örnek Bakırköy'den geldi. İstanbul'da deprem riskinin yüksek olduğu Bakırköy'deki konut stoku da bir hayli eski. Hal böyle olunca Bakırköy'de vatandaşlar eski konutlarını yeniletmek için müteahhitlerle anlaşmaya çalışıyor. Ancak artan maliyetler müteahhitle ev sahiplerini karşı karşıya getiriyor. Örneğin Bakırköy'de bir projede 2021 yılında daire başına 2,5 milyon TL inşaat maliyeti üzerinden anlaşma yapan vatandaşlar, “Ya 4 milyon daha ödeyin ya da size 4 milyon ödeyelim projeden çıkın” öneresiyle karşılaştı. Gerekçe olarak ise dövizdeki artış ve dolayısıyla yükselen inşaat maliyetleri gösteriliyor.

EVLERİ GERİ ALIP DAHA PAHALIYA SATIYORLAR
İzmir Emlak Kulübü Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Rıdvan Akgün, bitmemiş inşaatlarda müteahhitlerin maliyet artışını farklı bir kar etme yöntemi olarak kullandığını ifade ederken, şunları söylüyor: “Proje halindeyken, özkaynakları ve paraları yokken insanlardan peşinat, uzun vade adı altında para topluyorlar. Daha sonra artan enflasyon nedeniyle geçmişte 3 milyona verdikleri yer 10 milyon olunca vatandaşa 'sana 5 milyon verelim ayrıl ya da 3 daha ver' diyerek inşaat halinde projelere giren vatandaşı mağdur ediyorlar. Bu Türkiye'nin her yerinde var. Müteahhitler 3 milyona sattığı yeri maliyetleri gerekçe göstererek 5 milyona geri alıyor, 10 milyona başkasına satıyor.”

BİTMEMİŞ KONTULAR EL DEĞİŞTİRİYOR
İzmir'de bu şekilde çok örnek olduğunu söyleyen Akgün şöyle devam etti: “Ödeme güçlüğüne giren vatandaşlar müteahhide geri satıyorlar. Bunu Karşıyaka'da görebiliriz, Çeşme'de görebiliriz, Kemalpaşa'da görebiliriz. Bu tür projelerin olduğu her yerde görebiliriz. Devasa 30-40 katlı binalarda da var aynı şey. Kontular sürekli el değiştiriyor.”

Tüketicinin bilinçli olması gerektiğini belirten Akgün şu önerileri sıralıyor: “İnşaat ofisleri o kadar sanatsal sunumlar yapıyorlar ki insanlar etkileniyor. Gittiğinizde kurtulamıyorsunuz. Diyorlar ki, 'hiç ödemesiz', ya da '6 ay sonra 1 milyon ödeyin, yılın sonunda 500 ödeyin.' Çok cazip alayım diyorsunuz. Direkt tapu, ya da banka kredisi daha güvenlidir. Ya da şirketin özel sözleşmeleri yerine noterden satış sözleşmesi de vatandaşlar için daha güvenlidir.”

İNŞAATA BAŞLANMAYAN ARSALAR BOŞ DURUYOR

İstanbul'un Fatih ilçesinde emlakçı Songül Yeşiltaş: “İstanbul'da Fatih bölgesinde böyle başlanıp da bitirilemeyen çok sayıda inşaat görmek mümkün. Bunların birçoğu birkaç yıl önce başlayan inşaat projeleri. Ancak müteahhitler, artan maliyetler nedeniyle inşaatları bitiremiyor. Fatih'te Seyyid Ömer bölgesinde inşaatlar var. Tamamen yıkılan ancak inşaatına başlanamayan boş arsalar şimdi otopark olarak kullanılıyor” dedi.

SÖZLEŞMEYE MADDE EKLENMELİ

İstanbul İnşaat Mühendisleri Odası Başkanı Füsun Sümer ise artan enflasyon ve yüksek inşaat maliyetlerinin bu tür sorunlara yol açabildiğini belirterek, vatandaşların mağdur olmaması için yapılan inşaat sözleşmelerine yüklenici firmanın sorumluluklarıyla ilgili maddeler konulması gerektiğini söyledi. Sümer, inşaat firmasının inşaatı yapamaması durumunda vatandaşın mağduriyetinin önüne geçecek düzenlemelere ihtiyaç olduğunu kaydetti.