KPMG Türkiye tarafından hazırlanan “İnşaat ve Gayrimenkul Sektörel Bakış Raporu” 2024 yılı 2. çeyrek rakamlarına göre 2023 yıl sonu itibarıyla Türkiye'de reel olarak yüzde 7,8 büyüme gösteren inşaat sektörünün 2024 yılı ve sonrası için oluşturulan projeksiyonlarda pozitif büyüme trendini devam ettirmesi bekleniyor. Benzer şekilde 2023 yılında reel olarak yüzde 4,7'lik büyüme gösteren Türkiye altyapı sektörünün de 2030 yılına uzanan projeksiyonlarda reel büyümeye devam etmesi öngörülüyor.

Ayrıca Türkiye inşaat sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin 2024 2. çeyreğinde ortalama yüzde 60,6'sı faaliyetlerini kısıtlayan herhangi bir faktörün olmadığını açıklarken faaliyetleri kısıtlayan temel unsurlardan finansman sorunları, ortalama yüzde 30 seviyesindeki payıyla girişimleri sınırlayan birincil faktör olarak öne çıkıyor. Daha sonrasında gelen talep yetersizliği önceki dönemlerde olduğu gibi bu dönemde de yüzde 16,2'lik ortalamaya sahip olarak faaliyetleri kısıtlayan faktörlerdeki yerini koruyor.

Raporla ilgili değerlendirmede bulunan KPMG Türkiye İnşaat ve Gayrimenkul Sektörü Lideri Savaş Görkem Yapan, "Hazırladığımız rapordan çıkan sonuç sektörün 2024 yılında ve sonrasında da güçlü bir büyüme trendi içerisinde olacağını öngörüyor. Özellikle altyapı yatırımlarındaki büyümenin devam etmesi ve konut kredilerinde yaşanan artış sektördeki dinamizmi koruyacaktır. Ancak finansman zorlukları ve talep yetersizliği gibi faktörler, sektör oyuncularının dikkat etmesi gereken risk unsurları arasında öne çıkıyor. Raporumuzun sunduğu veriler, inşaat ve gayrimenkul sektörünün önümüzdeki dönemde de önemli fırsatlar barındırdığını ve buna bağlı olarak yatırımcıların daha temkinli ancak umutlu bir yaklaşım sergilemesi gerektiğini gösteriyor." dedi.

Konut satışlarında düşüş sürüyor
2024 yılı ikinci çeyreğinde Türkiye genelinde konut satışları 265,5 bin adet düzeyiyle önceki yılların aynı dönemine kıyasla yüzde 6'lık düşüş gösterirken bu tablonun oluşmasında konut kredilerindeki faiz artışı ile krediye erişim zorluğunun devam etmesi, yabancılara konut satışlarındaki düşüşün sürmesi ve ipotekli konut satışlarının azalması etkili oldu. Bir önceki dönemdeki sonuçlara paralel olarak 2024'ün ikinci çeyreğinde de İstanbul 44,3 bin adet ile Türkiye genelinde en çok konut satışı yapılan şehir oldu. İstanbul'u yaklaşık 23 bin adet ile Ankara ve 14,6 bin adet ile İzmir takip etti.

Türkiye'de Haziran 2024 sonu itibarıyla 140 seviyesinde seyreden konut fiyat endeksi ise yılının aynı ayına göre nominal bazda yüzde 46 arttı. Endeks, enflasyon etkisinden arındırılmış reel bazda Şubat 2024 başlangıçlı negatif değişimini sürdürerek haziran ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 15,6'lık düşüş kaydetti.

2024 yılı ilk çeyreğinde kullandırılan konut kredisi tutarı bir önceki çeyreğe göre yüzde 123, kullandırılan konut kredisi sayısı ise yine bir önceki çeyreğe göre yüzde 74 oranında artış gösterdi ve ortalama konut kredisi büyüklüğü 913,1 bin TL seviyesine erişti. Konut kredilerindeki bakiye tutar ise 2023 dördüncü çeyreğine kıyasla yüzde 1 artarak 402,7 milyar TL'ye ulaştı.

AVM'lerde metrekare ciro verimliliği artıyor
Türkiye genelinde 2024 yılı birinci çeyreği itibarıyla aktif faaliyet gösteren AVM sayısı 447 olarak kaydedilirken toplam kiralanabilir alan 14 milyon m²'ye ulaştı. 2025 sonuna kadar inşaatı bitmesi planlanan 10 AVM ile birlikte toplam sayının 457'ye erişmesi ve bu AVM'lerin yaklaşık 30'unun İstanbul'da olması öngörülüyor. Perakende yoğunluğu ülke genelinde 1.000 kişi başına 164 m² olarak kaydedildi. Öte yandan Türkiye genelinde ciro endeksleri ele alındığında, endeksin artış trendini sürdürdüğü gözlemlendi. AVM metrekare ciro verimlilik endeksi, 2024 yılı ikinci çeyrekte bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 75,9'luk nominal artış gösterdi.

Otel doluluk oranları önemli ölçüde yükseldi
Rapora göre İstanbul‘da bulunan konaklama tesisleri, 2024 yılı ikinci çeyrekte ortalama yüzde 56 seviyesindeki doluluk oranlarıyla bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla daha başarılı bir performans gösterdi. Antalya Bölgesi'nde bu dönemdeki doluluk oranı, özellikle haziran ayının etkisi göz önüne alındığında yabancı turist artışıyla birlikte yüzde 67 seviyelerinde kaydedildi. Türkiye genelinde otel doluluk oranları hem geçmiş senelerin aynı dönemlerine hem de bir önceki çeyreğe oranla önemli ölçüde yükselerek 2024 yılı ikinci çeyreğinde ortalama yüzde 52 seviyesine ulaştı. Bu çeyrekte toplam turizm geliri yaklaşık 16 milyar dolar ve kişi başı ortalama harcama 924 dolar olarak kaydedildi.

Öne Çıkan Gelişmeler
• Ticaret Bakanlığı’nın verilerine göre, Türk müteahhitlik sektörü 2024 yılının ilk yarısında yurt dışında toplamda ~7,6 milyar dolar bedelli 82 proje üstlendi. Yurt dışında üstlenilen ortalama proje değeri 2022 ve 2023 yıllarında sırasıyla ~39,4 milyon dolar ve ~65 milyon dolar olarak hesaplanırken, bu dönemdeki 6 ayda ortalama proje değeri ~92,3 milyon dolar olarak kaydedildi.
• Sermaye Piyasası Kurulu, gayrimenkul yatırım fonları ile ilgili yaptığı düzenleme ile proje gayrimenkul yatırım fonları olarak anılacak fonların geliştirilen projelere yatırım yapmasının önünü açtı. Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğ ile yürürlüğe giren düzenleme neticesinde gayrimenkul yatırım fonlarının sayılarının hızla artarak sektörün canlanmasına katkı sağlaması, kentsel dönüşüm uygulamalarının kolaylaşması ve bozulan fiyat dengelerine pozitif etki sağlaması bekleniyor.
• Kira kontratı yenileme döneminde uygulanan %25’lik zam sınırı, temmuz ayı itibarıyla kaldırıldı. TÜİK’in açıkladığı ağustos ayı enflasyon verisi ışığında konut ve işyerlerine eylül ayında uygulanabilecek azami zam oranı %64,91 olarak kaydedildi. • Denizbank, 10 yıldır kiracısı olduğu Torunlar Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı’na ait Torun Tower’ı 11.6 milyar TL+KDV karşılığında satın aldığını duyurdu.
• 2019 yılından beri aktif olan 408 km’lik Gebze – Orhangazi – İzmir otoyolundaki %18 seviyesindeki hissesini satmayı amaçlayan İtalyan Astaris, nihai teklifleri kabul edeceği son tarihin aralık ayı olduğunu bildirdi.
• Türk şirketlerinin farklı alanlardaki yeni yatırımları ile ilgili olarak bu dönemde açıkladıkları detaylar aşağıdaki şekildedir;
• Demir-çelik: Tosyalı Holding, Libya’da toplamda 8,1 milyon ton kapasiteye sahip olacak entegre demir-çelik tesisi kurma amacıyla Libyalı SULB ile anlaşma imzalarken, yatırımın ilk fazının inşaat ve montaj işlerinin kısa süre içinde başlayacağı bildirildi.
• Madencilik: Oyak Grubu şirketlerinden Almatis’in Çin’de 50 bin metrik ton kapasiteli yeni bir kalsine alümina tesisi inşaatına başlayacağı belirtildi.
• Enerji: Rönesans Enerji, Türkiye’deki 189 MW’lık rüzgar santrali yatırımı için ECA kredi garantisi desteğiyle 165 milyon dolarlık finansman sağlarken EBRD; Borusan EnBW’nin Türkiye’deki 35 MW’lık rüzgar santrali genişleme ve 80 MW’lık rüzgar santrali yatırımı için 60 milyon dolar ile Polat Enerji Yatırımları’nın Türkiye’deki 30,8 MW’lık rüzgar santrali genişleme, 46,6 MW’lık güneş santrali ve 10,0 MWh kapasiteli pil depolama güç istasyonu yatırımları için 65 milyon dolarlık finansman onayı verdi. Standard Chartererd Bankası’nın, Kalyon Enerji’nin Türkiye’deki toplam 390 MW’lık güneş santrali yatırımları için UKEF ve KUKE garantörlüğünde 249 milyon Euro tutarında kredi sağlayacağı kaydedildi.
• Eylül ayında açıklanan ve şirketleri kendi ülkeleri dışında gerçekleştirdikleri operasyonlardan edindikleri gelirler doğrultusunda sıralayan ENR Top 250 listesinde ilk 100’de 6 Türk şirketi bulunmaktadır; Limak İnşaat 48. sırada yer alırken, Rönesans İnşaat 53. ve Enka İnşaat 54. sırada açıklanmıştır.